زنانی که شکست را شکست دادند

قسمت نوزدهم

پروین غوغای ستارگان 

پروین نوری وند ، پروین زهرائی منفرد در سال ۱۳۱۷ در تهران زاده شد. کارمند بانک بازرگانی بود که با تشویق های همایون خرم پا به عرصه هنر گذاشت. وی از بهترین خوانندگان موسیقی ایرانی بود و با خواندن  حدود سیصد ترانه و آواز در دهه ۳۰ و۴۰ کارنامه درخشانی از بهترین آهنگ ها و ترانه ها را به یادگار گذاشت. غوغای ستارگان ، درد عشق ، انتظار، زمستان و پیک سحری.
یکی از ویژگی های کار هنری  پروین تنوع در آهنگ های او بود به طوری که هم با آهنگسازان موسیقی های سرگرم کننده مانند حسین صمدی سابقه همکاری داشت و هم با آهنگ سازانی چون مرتضی حنانه محجوبی و جواد لشگری. صدای بم

هم با ترانه های پاپ سازگار بود و هم بر ترانه های موسیقی کلاسیک ایرانی خوش می نشست .

پروین در برنامه گلها از جمله یک شاخه گل و گلهای رنگارنگ اجراهای خوبی دارد. صدای پرطنین و قدرتمند او خواننده ای همچون دلکش را تداعی میکرد. بانو پروین در طول فعالیت هنری خودش  همکاری مستمری با آهنگ سازانی همچون همایون خرم داشته است همایون خرم گفته میشود بیش از صدو بیست ترانه برای پروین ساخته است همچنین با جواد لشکری ، انوشیروان روحانی ، مرتضی محجوبی ، امین الله رشیدی و دیگران . ترانه سرایانی مثل کریم فکور ، پرویز وکیلی ، رحیم معینی کرمانشاهی با وی همکاری میکردند برایش ترانه می ساختند و نیز پرویز خطیبی ، هدایت الله نیرسینا ، ابوالفتح الفت ، تورج نگهبان ، بهادر یگانه ، مهدی سهیلی ، و دیگران . متاسفانه پروین در سال ۱۳۵۳ از کار خوانندگی کناره گیری کرد و دیگر هرگز نخواند. گفته میشود که ایشان در حال حاضر ساکن تهران هستند.

از جمله آثار زیبای پروین غوغای ستارگان ساخته همایون خرم است ، زده بر آتش دل دامن    ، زمستان که شعرش از مهدی اخوان ثالث بود با همسازی امین الله رشیدی ، یاد آن شب ، عشق بی پایان ، سکوت نیمه شب ، مستم کن خوابم،  من کجا او کجا،  فراموشم نکن ، چه شبی چه ماهی ، او رفت و شب شد ، مرا مگذار و مگذر ، همه گلی همه بهاری ، میدونم برمیگردی و بسیاری ترانه های دیگر.

هما ناطق

هما ناطق پنجم خرداد سال ۱۳۱۳بدنیا آمد و ۱۲دی سال ۹۴ درگذشت.او پژوهشگر و استاد دانشگاه در رشته تاریخ بود. ایشان با سابقه تدریس در دانشگاه تهران و دانشگاه سوربن تحقیقاتی در زمینه تاریخ مشروطیت و دوران قاجار انجام داده بود. هما ناطق اهل ارومیه بود پدربزرگش روحانی بود و نامش میرزا جواد ناطق. پدرش ناصح ناطق در اروپا درس خوانده بود و اهل ادبیات و شعر بود. مادرش نصرت رفیعی فرزند پنجم میرزا تقی خان امیرکبیر بود و در یک خانواده قاجاری بزرگ شده بود. هما خانم دبیرستان را در تهران به پایان رساند و پیش از آن یک سالی را راهی انگلستان شد. ترجمه داستان خانه ای در کوهستان اثر ارسکین کالدول  ارمغان همین سفر اوست. ایشان چند سال بعد از کودتای ۲۸مرداد ۳۲ و زمانی که توانست در امتحانات متفرقه پذیرفته شود، سال ۱۳۳۶برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. رساله پایان نامه اش درباره احوال و تفکرات سید جمال الدین اسدآبادی بود و چندی بعد همین رساله با پیشگفتار ماکسیم رودنسون تاریخدان فرانسوی منتشر شد.  نویسنده کتاب محمد .

در سال ۱۳۴۷ هما ناطق به ایران بازگشت و در کنار کار در موسسه تحقیقات اقتصادی  چهره استعمارزده و چهره استعمارگر اثر آلبر ممی را به فارسی ترجمه کرد. ایشان از سال ۴۸ تا ۵۹ در دانشکده تاریخ دانشگاه تهران درس می داد. سال ۵۹ به فرانسه برگشت و چندی بعد در موسسه پژوهش های ایرانی دانشگاه سوربن مشغول به کار شد. در پاریس با آقای ناصر پاکدامن ازدواج کرد که دو فرزند بنام های میشا و روشنک حاصل این ازدواج بود .

مجموعه مقالات تاریخی از ماست که برماست ، حافظ خنیاگری  می و شادی، کارنامه  و زمانه میرزا رضا کرمانی ، آخرین روزهای لطفعلی خان زند ، انتشار روزنامه میرزا ملکم خان از جمله یادگارهای هما ناطق است .

هما ناطق همراه با سیمین دانشور تنها زنانی هستند که ۱۱ آبان سال ۵۶ یک سال  پیش از انقلاب بزرگ ضد سلطنتی، بیانیه معروف به ۵۸ نفر را در آستانه سفر شاه به آمریکا امضا کردند.

در بیانیه  ۵۸ نفر که هما ناطق نیز امضا کرده است آمده بود”  نظامی که در ۲۴ سال اخیر که از کودتای ۲۸ مرداد سال ۳۲ گذشته است،  قدرت سیاسی و اقتصادی را در کشور ما اعمال میکند، با بحران آشکاری روبرو است. این بحران نتیجه ضروری سیاست و روش کشورداری هیات حاکمه ایران در این دوران ۲۴ ساله است. این دوران از زمانی آغاز شد که گروه های حاکم به یاری نیروهای جهان گستر توانایی  یافتند که مردم را از حضور و دخالت در زندگی عمومی وسیاسی محروم  سازند و حکومت متکی بر اراده مردم را از اعمال قدرت سیاسی باز دارند.  دستاورد این دوران ۲۴ ساله را نمیتوان و نمی بایست در مشکلات فنی و موضوعی کنونی  خلاصه کرد. این مشکلات خود چیزی جز بعضی مظاهر و نتایج مختوم  رویه های مستمر نظام سیاسی و اجتماعی کنونی نیست. در جهان امروز آن نظام سیاسی شایسته احترام است که جامعه را بر اساس رعایت  حقوق ذاتی و شئون و حیثیت افراد که اعلامیه حقوق بشر و میثاق های حقوق بشر مبین و مدافع آنها است اداره کند. دستاورد نظام حاکم بر ایران در ۲۴ سال گذشته ایجاد محیطی است که در آن شان و حیثیت انسانی افراد بطور مستمر پایمال می شود.  در جهان امروز آن ملت قرین  حیثیت و اعتبار سیاسی است که تعیین کننده سرنوشت خویش باشد. جلوگیری مداوم نظام حاکم از این حق مردم،  سلب حیثیت سیاسی از ملت ایران است.  در بیانیه معروف ۵۸ نفر که خانم هما ناطق نیز امضا کردند آمده جامعه ایران با بحران عمیقی روبروست. آنچه درواقع چنین وضع بحرانی را بوجود آورده از یکسو وابستگی حیات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور به منافع قدرتهای استعماری و از سوی دیگر فضای خفقان آور سیاسی و نفی آزادی های اجتماعی است.

هما ناطق با کتابهایش ، ترجمه هایش و درس ها و مقالاتش از چهره های مبارز روشنفکری در دهه پیش از انقلاب و از امضا کنندگان نخستین بیانیه کانون نویسندگان ایران در سال ۴۷ هم هستند.او  از نخستین کسانی است که در بهار ۵۶ برای احیای کانون تلاش نمود. هما خانم پزوهشگر بود و از آیینه ها غبار زدایی می کرد. به روش علمی و در کار پژوهش پایبند بود. در نظر ایشان تاریخ نگار تنها سخن از آنچه بود میراند و نه از آنچه می بایست بود . خانم ناطق با اندیشه هایی از پیش ساخته و تاریخ نویسی آرمانی و مسلکی به درستی  بیگانه بود و آنرا تیشه بر ریشه شک علمی و استقلال اندیشه میدانست. خانم هما ناطق پژوهشگرگرانقدر تاریخ معاصر ایران روز اول ژانویه ۲۰۱۶ در آرو در روستایی در ۱۵۰ کیلومتری جنوب غربی پاریس درگذشت (۱۲ دی سال ۱۳۹۴) .

شهپر امیرابراهیمی 

شهپر امیرابراهیمی در سال ۱۳۱۸ در بندرانزلی بدنیا آمد و زمستان ۱۳۸۶ در مالمو سوئد درگذشت. خواننده قدیمی و مردمی رادیو ایران و بازیگر پرطرفدار تئاترهای خیابان لاله زار و سینمای ایران در دهه ۴۰ خورشیدی.  شهپر در طول سالهای فعالیت خود در سینمای ایران در کنار بازیگران معروف وقت سینمای کشور از جمله بهروزوثوقی ، پوری بنائی ، گوگوش، آذر شیوا، بهمن مفید ، پرویز صیاد ، تقی ظهوری ، علی میری ، عارف ، فروزان ، فریبا خاتمی ، ایرج قادری ، منوچهر وثوق و مستانه جزایری ایفای نقش کرد .

شهپر همراه با مهوش و آفت درسالهای دهه ۴۰ خورشیدی یکی از سه خواننده عامه پسند پرطرفدار ایران بشمار می آمد. از شهپر ترانه های بسیاری به جا مانده که از جمله معروفترینشان که حتی پس از گذشت چهل سال هنوز بین مردم زمزمه می شوند اینها هستند : عمو سبزی فروش، من شهپرم ، دروازه بان بی عرضه ، لج کردی لج ، حمومی

شهپر هم در فیلم هایی بازیگری کرده و هم خوانندگی کرده است.  در جاهل محل ، پرتگاه مخوف  بازیگر بود و در پیشکسوت ، پری خوشگله ،دختران با معرفت ، جنوبی و از این قبیل خواننده است.

مهناز افخمی

مهناز افخمی با نام اصلی مهناز ابراهیمی ۱۳۱۹ در کرمان بدنیا آمد. ایشان دومین زن در ایران است که پس از خانم فرخ رو پارسا به مقام وزارت رسید .در سال ۱۳۵۵ وزیر مشاور در امور زنان بود. از ۱۳۴۷ تا ۴۹ رئیس گروه آموزش زبان انگلیسی در دانشگاه ملی ایران بود و از سال ۴۹ تا ۵۷ دبیرکل سازمان زنان ایران . از سال ۵۵ تا ۵۷ وزیر مشاور در امور زنان شد . مهناز افخمی مولف کتابها و مقالات متعددی در زمینه حقوق زنان است. از جمله بسوی یک جامعه مداراگر ، زنان در تعبید ، ایمان و آزادی ، حقوق زن در ایران ، زنان مسلمان و مشارکت در عرصه های سیاسی ، آموزش حقوق زنان در جهان اسلامی .

پس از انقلاب خانم مهناز افخمی از ایران رفت. وی پس از خروج از کشور به همکاری با بنیاد مطالعات ایران پرداخت .

شهربانو منصوریان 

شهربانو منصوریان زاده  ۸بهمن ۱۳۶۴ در سمیرم اصفهان، ووشوکار بنام ایران است. ووشوکار یعنی کسی که در هنر رزمی  مهارت دارد. ووشو یکی از گسترده ترین رشته های رزمی است. شهربانو منصوریان همچنین خواهر الهه و سهیلا منصوریان دیگر ووشو کاران بنام ایران است. از افتخارات شهربانو منصوریان می توان به کسب پنج مدال طلا در مسابقات ووشوی قهرمانی جهان در سال ۲۰۱۹ اشاره کرد. در مسابقات مزبور شهربانو منصوریان وزن هفتاد کیلوگرم ساندای زنان را برابر کریستنیا نورازووا  از  روسیه در دو راند متوالی با اقتدار برد و فینالیست شد. شهربانو در دیدار پایانی برابر کریستینا اولیویرا از برزیل قرار گرفت و در همان راند نخست اختلاف را به ۱۲ امتیاز رساند و قهرمان شد .

نسرین ستوده 

نسرین ستوده لنگرودی زاده سال ۱۳۴۲ حقوقدان ، وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر است. نسرین عضو کانون مدافعان حقوق بشر ، کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض آمیز علیه زنان و انجمن حمایت از حقوق کودکان بوده وکالت پرونده های بسیاری از فعالان حقوق بشر را هم برعهده داشت. خانم ستوده از سیزده شهریور سال ۱۳۸۹ تا ۲۷ شهریور سال ۹۲ به اتهام  اقدام علیه امنیت ملی در زندان اوین بسر برد . پس از آزادی بنابر دستور دادگاه انتظامی وکلا مجوز وکالت ایشان از تاریخ مهر ۹۳ بمدت سه سال باطل شد. ایشان پیش از بازگشت بارها به خاطر فعالیتهای حقوقی مورد تحقیر قرار گرفته بود. گروههای فشار از وی خواسته بودند که از وکالت خانم شیرین عبادی دست بردارد.

۲۳خرداد سال ۹۷ نسرین ستوده را بار دیگر دستگیر کردند. دلیل این بازداشت شکایت دادستان  کاشان از ایشان اعلام شد. گویا خانم ستوده جلوتر توسط دادستان کاشان احضار شده بود اما از مراجعه به دادسرای کاشان خودداری می کند تا در نهایت قرار بازداشت وی صادر می شود. دلیل شکایت دادستان کاشان معلوم نیست اما این شکایت چندی بعد از انجام چند مصاحبه توسط خانم ستوده در دفاع از یکی از موکلانش بود که پیشتر در کاشان بازداشت شده بود. یکی از وکلای وی خبر از صدور کیفرخواست داده بود. حکم وی در مجموع ۳۸ سال زندان با ۱۴۸ ضربه شلاق برای دو تا پرونده ابلاغ شد. خیلی ها اعتراض کردند و مقاومت و ایستادگی ایشان را ستودند. شورای انجمن های حقوقی و وکالت اروپا، پارلمان اروپا ، کمیته بین المللی حقوق بشر ایتالیا ، همچنین انجمن امریکائی قلم جوایزی را به خانم ستوده اختصاص دادند .

دستگیری امثال خانم ستوده و نرگس محمدی نشان بارزی از ویران شدن عدالتخانه در ایران است .