زنانی که شکست را شکست دادند

قسمت یازدهم

پری برکشلی

هنرمند ارجمند پری برکشلی نوازنده ومدرس پیانو، موسیقی شناس و موسیقی دان ایرانی و رئیس سابق کنسرواتوار موسیقی شهر لوسه  فرانسه است. پری برکشلی آذر سال 1324 در تهران متولد شد پدرش مهدی برکشلی که موسیقی دان هم بود فیزیک دان و رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه تهران    که نخستین معلم موسیقی دخترش بود .

پری برکشلی درسن 12 سالگی در تالار فرهنگ تهران به اجرای کنسرت پرداخت. پس از پایان دوره اول متوسطه کنسرتی را در شهر پاریس فرانسه برگزار نمود و سپس این شهر را برای تحصیلات عالی موسیقی برگزید . پری برکشلی ابتدا در آکادمی  مارگارت  لونگ سپس در کنسرواتوار امی ین  و بعد از آن در کنسرواتوار عالی موسیقی پاریس تحصیلات عالی موسیقی خود را پی گرفت . در مدت 10 سال با درجه ممتاز و با دریافت جایزه نخست فارغ تحصیل شد . از جمله استادان پیانو پری برکشلی میتوان به “ایوون لوریو ” و “ژرمن مونیه ” اشاره نمود . در همان زمان جایزه بهترین اجرا کننده باخ به پری برکشلی اهدا شد . او سپس به ایران آمد و طرح برنامه ای  با عنوان شناخت موسیقی کلاسیک را به تلویزیون ملی ایران ارائه داد . در این سلسله برنامه پس از معرفی آهنگسازان غربی آثارشان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گرفت . پری برکشلی به دانشگاه تهران هم دعوت شد و در ابتدا در سمت استادیار و سپس دانشیار به استخدام دانشگاه درآمد. بعد از آن به عنوان مدیر دانشکده های هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد که تا پیش از آن هیچ زن دیگری به این سمت نرسیده بود . او 11و 12 سال در ایران بود و کنسرت های متعددی را به اجرا درآورد بعد از انقلاب راهی فرانسه شد و به سمت استادی در کنسرواتوار مونتارژی دست یافت. وی تا پیش از بازنشستگی استاد آموزش هنری ،پرفسور پیانو و رئیس کنسرواتوار موسیقی شهر لوسه فرانسه بود . از جمله آثار پری برکشلی میتوان به موارد ذیل اشاره کرد :

ترجمه کتاب تئوری کامل موسیقی از شایی  و شالان

نگارش مقاله های به زبان فرانسه پیرامون آموزش موسیقی ، کتاب دو جلدی متدی نوین برای آموزش پیانو لود ، دماوند من کجاست به زبان فرانسه

وی در آلبوم موسیقی باغ های نیشابور اثر علیرضا مشایخی هم نوازندگی کرده است .

پری برکشلی خودش را اینگونه معرفی می کند :

” شهروند فرانسوی ام ، پیانونیستم ، کنسرتیستم ، استاد پیانو و رئیس یک کنسرواتوار درفرانسه هستم اما اصل و نسب من ایرانی است “.

مریم میرزاخانی و شهود هندسی قوی

مریم میرزاخانی اردیبهشت 56 بدنیا آمد و تیر ماه 96 درگذشت. او ریاضیدان ایرانی و استاد دانشگاه استانفورد بود. مریم میرزاخانی در سال 2014 بخاطر کار بر “دینامیک و هندسه سطوح ریمانی وفضاهای پیمانه ای آنها”  برنده مدل فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی تنها زن و اولین ایرانی برنده مدل فیلدز است . زمینه تحقیقاتی مریم میرزا خانی مشتمل بر نظریه تایشمولر، هندسه هذلولوی ، نظریه ارگودیک و هندسه هم تافته بود که شرح آن در این مختصر نمی گنجد .

وی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران برنده مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سالهای 1994 هنگ کنگ و 1995 کانادا شد و دراین سال بعنوان نخستین دانش آموز ایرانی نمره کامل را بدست آورد. مریم میرزا خانی نخستین دانش آموز ایرانی بود که دو سال مدال طلا گرفت او سپس در سال 1999 مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه صنعتی شریف و دکترای خود را در سال 2004 از دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک  مولن از برندگان مدل فیلدز گرفت .

ازمریم میرزا خانی به عنوان یکی از ده ذهن جوان برگزیده سال 2005 از سوی نشریه پاپیولارساینس در امریکا و ذهن برتر در رشته ریاضیات تجلیل شد.

مریم میرزا خانی از شهریور سال 87 (اول سپتامبر 2008 ) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر ریاضیات بود پیش از آن او استاد دانشگاه پرینستون بود .

روز تولد مریم میرزا خانی 22 اردیبهشت (12 ماه مه ) از سوی اتحادیه بین المللی انجمن های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران بعنوان روز زن در ریاضیات نامگذاری شد .

من درمورد این ریاضیدان با وقار و فروتن زمانیکه در قید حیات بودند مقاله ای نوشتم با عنوان “مریم میرزا خانی و شهود هندسی قوی ” که در سایت خودم و ویدئو آن در یوتیوب موجود است همچنین در قسمت هشتم سلسله بحث های ری و روم و بغداد به ایشان اشاره کردم ( نقل از همیشه بهار).

مشغله ذهنی مریم میرزا خانی از همان سالهای دبیرستان موضوعاتی چون گراف و مسائل آپولونیوس  بود گراف مدل ریاضی است. برای یک مجموعه گسسته که اعضای آن به طریقی به هم مرتبط هستند و مسائل آپولونیوس اشاره به تعدادی مسئله در هندسه اقلیدسی است که درآنها نحوه رسیم یک  دایره با سه ویژگی خاص مورد پرسش قرار میگیرد. مشغله ذهنی مریم میرزا خانی از آن همان سالهای دبیرستان موضوعاتی چون گراف و مسائل آپولونیوس بود . وی با ورود به دانشگاه هاروارد به سطوح هذلولی هم توجه نشان داد سطوحی که ازیک هندسه غیراستاندارد برخوردارند و آنها را نمیتوان در فضای عادی ساخت .

برای اینکه تصور دقیق تری از کارهای او بویژه کنکاش در رفتارهای توپ بیلیارد هنگام حرکت روی میز و برخوردش به لبه میز از جمله کارهای اوست برای اینکه تصور دقیق تری از کارهای او داشته باشیم آشنائی با هندسه غیراقلیدسی که کشف آن اثری شگرف بر تفکر انسان داشته ضروری است . در هندسه اقلیدسی تنها و تنها یک خط موازی با یک خط مشخص میتواند از یک نقطه ثابت عبور کند. اما در فضای هذلولی غیراقلیدسی تک بیشماری از خطوط موازی میتوانند از یک نقطه ثابت عبور کنند.  در هندسه بیضوی ریمانی اما از یک نقطه ناواقع بر یک خط نمیتوان یک خطی  به موازات خط مفروض رسم کرد . هندسه اقلیدسی فضای را مفروض می گرفت که هیچگونه خمیدگی و انحنا نداشت اما نظام هندسی لوباچفسکی و ریمانی این خمیدگی را مفروض گرفتند . این توضیحاتی در خصوص حوزه کار مریم میرزا خانی بود. در هندسه های نااقلیدسی به قول ایشان برخلاف هندسه اقلیدسی جمع زوایای مثلث برابر با 180 درجه نیست در هندسه بیضوی مجموع زوایای یک مثلث بیشتر از 180 درجه است .

یاد آن ریاضیدان فروتن و با وقار به خیر.

ژاله کاظمی بانوی دوبله ایران

زهرا کاظمی آزاد(ژاله کاظمی ) سال  1322 بدنیا آمد و 1383 درگذشت. وی در کودکی پدر و مادرش  را از دست داد و با برادر بزرگش که در آبادان کارمند شرکت نفت بود زندگی میکرد. او از نوجوانی در برنامه های تئاتر و شعر و ادب رادیو محلی آبادان شرک میکرد. سال 1337 به تهران نقل و مکان کرد و گویندگی و دوبلاژ را در دستور کار خود گذاشت. در 18 سالگی سفری به رم کرد، جائی که دوبله فیلم زبان فارسی توسط تعداد از ایرانیان مقیم ایتالیا از اوایل دهه 1330 آغاز شده بود. ژاله کاظمی طی شش ماه اقامت در آنجا در کنار پیشگامان دوبله مثل منوچهر زمانی ، حسین سرشار و نصرت کریمی در زمینه دوبله فعالیت کرد و تجربه اندوخت .

در دهه 1340 که دوران طلائی دوبله در ایران خوانده میشود، او بر قله این حرفه ایستاد و معتبرترین زن گوینده فیلم بوده و یکی از چند دوبلور درجه اول بود. وی علاوه بر گویند گی در زمینه مدیریت دوبلاژ هم فعالیت داشت . ژاله کاظمی به جای بسیاری از ستاره های سینما صحبت کرده است ازجمله جولی اندورز در اشکها و لبخندها ، ویوین لی در اتوبوسی بنام هوس ،الیزابت تیلور در چه کسی از ویرجینیا وولف می ترسد و فیلم گربه روی شیروانی داغ . جولی کریستی در دکتر ژیواگو و تمام فیلم های سوفیا لورن . ژاله کاظمی همزمان با کار به تحصیل هم ادامه داد از دانشگاه ملی در رشته علوم سیاسی لیسانس گرفت و از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی با بورس تلویزیون فوق لیسانس تعلیم و تربیت. وی همچنین در کنار گویند گی و دوبلاژ کار اجرای تلویزیون را هم تجربه کرد معروف ترین برنامه تلویزیونی او” شما و تلویزیون” نام داشت .

ژاله کاظمی بعدها در برنامه های ادبیات امروز و ادبیات جهان ، و ادبیات کلاسیک و مجله های تصویر زمان و مجله تصویرهنر، این کار را دنبال کرد . در سالهای آخر فعالیت خود در تلویزیون مدیر اجرائی چندین برنامه تلویزیونی هم بود . انقلاب که شد به امثال وی میدان داده نشد اما گاهی گفتار متن برخی از برنامه ها درباره سینما را میخواند. گوینده چند فیلم مستند بود و در پی موفقیت نمایش نسخه با زیر نویس فیلم دیگران آلخاندرو آمنا بار که در سینماهای تهران نمایش داده شد. بعد از آن در دوبله فارسی این فیلم  به جای نیکول کیدمن بود. آخرین بار با صدای آرام بخش خود در فیلم ساعت ها، به جای نیکول کیدمن صحبت نمود.

ژاله کاظمی نقاشی هم میکرد و در سالهای پس از انقلاب دوباره آن را از سر گرفت. سال 1362 اولین نمایشگاه آثارش را برگزار کرد و بعد از آن آثار او در چندین نمایشگاه گروهی و انفرادی در ایران و امریکا به نمایش درآمد . اولین نمایشگاه نقاشی او در واشنگتن با استقبال زیادی روبرو شد و روزنامه واشنگتن پست در مقاله ای با عنوان تعویض اسب ها نوشت : آدمی که گوینده فیلم و مجری تلویزیون بوده حالا رنگ و بو و عطر صدایش را به بوم نقاشی منتقل کرده است .

ژاله کاظمی در بیش از صد فیلم صحبت کرده به جای بسیاری از هنر پیشگان گویند گی کرده است . بغیر از فیلم های خارجی ، در فیلم های فارسی هم به جای ایرن ، پوران، فروزان ، شهین ، کتایون ، پوری بنائی درعروس فرنگی و خداحافظ تهران و قیصر، آذر شیوا ، فرزانه تاییدی ، زری خوشکام ، فرشته جنابی ، ژاله سام ، شهرزاد در( قیصر ، طوقی ، داش آکل ) ، شهناز تهرانی ، گلی زنگنه ، گوگوش ، نوری کسرایی ، ژاله کریمی ، پروانه معصومی (در فیلم رگبار ،غریب ،کلاغ و مه ، سوخته دلان و امام علی ) ، هما روستا ( ملک خاتون) مهتاج نجومی (این خانه دور است )، شهلا میربختیار (پاییز صحرا )،  فاطمه معتمد آریا (ریحانه ) و خیلی های دیگر ژاله کاظمی صحبت کرده است .

بانوی دوبله ایران و هنرمند اعماق و راز نشان داد تنها صداست که می ماند او 12 فروردین سال 83 به میهمانی خاک رفت .

خانم عاطفی آن قصه گوی مهربان

مولود عاطفی ایزدی گوینده برنامه های رادیو ایران و نخستین بانوی قصه گوی کودکان و نوجوانان ایران بود. علاقه و توانائی او در اجرای کوتاه و بلند برای جمع از همان کودکی پیدا بود و درنهایت نیز او راهی مدرسه تربیت معلم تهران شد. خانم عاطفی بدنبال فراخونی مبنی بر نیاز رادیو ایران به یک گوینده دایمی زن در آزمون سراسری این سازمان شرکت کرد و نتیجه ای درخشان گرفت و بلافاصله او را به این سمت گماردند.

وی طی سالیان متمادی گوینده اصلی برنامه های رادیو ایران بود و شامگاه هر یکشنبه برنامه ویژه ای را تحت عنوان با آثار ادبیات جهان آشنا شوید در نهایت تسلط و زیبائی اجرا میکرد. او از معدود گویندگانی بود که خیلی زود توانست به بخش خبر رادیو راه یابد و به خواندن اخبار بپردازد .

شاهکار اصلی خانم عاطفی این بانوی فرهیخته و خوش آوا قصه گفتن برای بچه ها بود که تنها اندکی پس از پیوستن به رادیو شروع شد و پا گرفت وبه سرعت رشد کرد. وی در سراسر ایران طرفداران زیاد پیدا کرد.  به دنبال این موفقیت در سال 1339 با دعوت رسمی یک سازمان فرهنگی امریکائی  برای مدت سه ماه به خاک امریکا کشانده شد. زمینه مطالعه و تحقیق درزمینه داستانهای کودکان و نوجوانان را در سطح جهانی پیش رویش باز کرد. او که رفته رفته به شیوه های مختلف قصه نویسی و قصه گویی کودکان و نوجوانان تسلط بیشتری پیدا می کرد، به نقاط مختلف ایران سفر کرده و بخش های مخصوص کتابخانه کودکان و نوجوانان را در کتابخانه اصلی هر شهر دایر می نمود. به دنبال کوشش پیگیر او در این راستا بود که تلویزیون ملی ایران مسئولیت اجرای برنامه روزانه ای را در همین زمینه به دستهای توانای او سپرد. این چنین شد که خانم عاطفی با شخصیتی جذاب ، صدای دلنشین ، وقار و متانت کم نظیرش قلب اعضای خانواده های ایرانی را تسخیر کرد. خانواده ها در ایران وی را خیلی دوست داشتند. او نخستین بانوی قصه گوی کودکان و نوجوانان ایران بود .

خانم عاطفی نیز در سال 57 ایران را ترک کرد و بعدها در غربت بیمار شد. در سال 1381 در یک فراموشی چشمگیر بی آنکه خاطره ای از آن همه زیبایی آفرینی به یاد داشته باشد به فراموشی دچار شد و بعد از چند روز بیهوشی درگذشت .

پرستو فروهر

پرستو فروهر زاده 1341 در تهران در شمار کسانی است که بر اندوه غلبه کرد و بعد از آن بیداد گران ، قتل فجیع پدر و مادرش دوباره سرپا ایستاد. او هنرمند است و دادخواه .آثار هنری ایشان در ایران ، آلمان ، امریکا ، ترکیه و انگلیس و روسیه نمایش داده شده است. آثارش عموما بازتاب نقادانه ایست از بستر سیاسی ایران و همچنین پیچیدگی های سنت و فرهنگ و آثار این پیچیدگی ها بر هویت فردی.

پرستو در فاصله سالهای 1363 تا 1369 مشغول به تحصیل در رشته هنر بود و مدرک کارشناسی خود را از این رشته از دانشگاه تهران دریافت کرد. او همچنین کارشناسی ارشد خود را در رشته هنر در سال 72 از دانشگاه اوفن باخ در آلمان گرفت .

کارهای ایشان عموما مربوط به تجربه های شخصی او در ارتباط با هویت فردی و واکنش وی به تغییرات و استحاله فرهنگ معاصرایرانی در بستر سیاسی است .

سال 1380 قاتلین پدر و مادرش در ایران از برگزاری نمایشگاه عکس او به عنوان نقطه کور جلوگیری کردند. آنچه میخواست نمایش دهد چی بود؟ تصاویری از فیگورهای بدون صورت که چادر به سر کرده بودند . در واکنش به این ممانعت روز افتتاحیه پرستو فروهر تصمیم گرفت با قاب های خالی نمایش را برگزار کند. از جمله آثار و کارهای وی کتاب “سرزمینی که پدر و مادرم درآن به قتل رسیدند” را به فارسی و آلمانی ، مجموعه ای از شعرهای برگزیده مادرش پروانه فروهر با عنوان “شاید یک روز و بخوان بنام ایران” که روایتی از زندگی سیاسی پدر و مادرش می باشد انتشار داد.

ایشان تاکنون چندین نمایشگاه نقاشی و طراحی و چیدمان را هم با موضوع حقوق بشر و حقوق زنان در جشنواره های گوناگون در برلین ، در موزه زنان در شهر بن ، فرانکفورت ، استانبول ، بمبئی ، نیویورک و چند شهر دیگر برپا کرده است .

خانم پرستو فروهر در خانواده ای مبارز و پر از مهر و ادب رشد کرده بود مادرش مبشّر شور و شادی و بهار سروده بود:

گره بگشای ز رخ

دل من می گوید

با بهاری که ز ره می آید

رعد خواهد غرید

ابر خواهد بارید

دشت خواهد روید

در آستانه 4 سالگی وی پدرش از زندان قزل قلعه برایش نوشته بود :

دخترکم پرستو، امروز چهارمین سال زندگی تو آغاز میشود و من دور از تو در زندان به سر میبرم، حتی نگذاشتند برای چند لحظه روی قشنگت را ببینم و غرق بوسه کنم . شاید تو هنوز ندانی زندان چگونه جایی است و از اینکه در چنین روزی پدرت در کنار تو نیست و به شادیت  نمی کوشد، گناهکارش بشماری. اما امیدوارم وقتی بزرگ شدی و این نوشته کوچک را خواندی از آنگونه انسان هایی باشی که به دیگران بیش از خود می اندیشند و از اینکه بارها به زندان رفته تا دیگران آزاد باشند احساس سرافرازی کنی . دخترم ایران را دوست بدار همچنان که من و مادرت دوست میداریم .

می بوسمت ساعت نه و نیم روز 13 فروردین سال 1344 زندان قزل قلعه

سیمین غانم

سیمین غانم زاده 1323 در تنکابن خواننده ایرانی است و آثار زیبایی به جا گذاشته است ازجمله : گل گلدون من ، سیب ،مرد من ، پرنده ، قلک چشات

سیمین از نه سالگی در جشن های مدرسه میخواند و درسال 1341 در مسابقه های آموزشگاههای  ایران در رشته آواز اول شد . نخستین اجرای تلویزیونی ایشان ترانه موج خروشان با تنظیم مرتضی حنانه در سال 1347 بود . سیمین غانم فعالیت رسمی خودش را از 25 سالگی در سال 48 آغاز کرد وی دوره موسیقی سنتی و ردیف را زیرنظر محمود کریمی گذراند مدتی نیز نزد مرتضی حنانه قواعد موسیقی و سولفژ را آموخت و با علی تجویدی در زمینه موسیقی کار کرد .

مردم می گفتند صدای زیبای او تا حدود زیادی دلکش را تداعی میکند سیمین غانم در چارچوب موسیقی کلاسیک ایرانی باقی نماند. وی گام در راه موسیقی پاپ اما از نوع مایه دار آن نهاد و در این راه از حمایت آهنگ سازان توانایی مثل بابک بیات ، فریبرز لاچینی و دیگران بهره مند شد. گرچه او آثار آهنگسازان کلاسیک ایران از قبیل علی تجویدی و همایون خرم را نیز به زیبایی تمام اجرا کرده اما شهرت او را باید ناشی از کارهای پاپ او دانست . صدای سیمین غانم در محدوده کنترآلتو قرار میگیرد. او بم ترین صذا را در میان خوانندگان زن داشت. در موسیقی کلاسیک ایران صدای هایده نیز از نمونه های کنترآلتو است .

.صدای سیمین غانم در محدوده کنترآلتو قرار میگیرد صدای گیرا ، قوی ، پرطنین

او دربیان و القای اوج و حضیض های عاطفی بسیار تواناست . قلک چشات، نخستین ترانه سیمین غانم به سبک جدید بود. این ترانه مدتها در ایران اولین صفحه روز بود.

شعر ترانه قلک چشات،. سروده سعید دبیری است و آهنگ آن را فریبرز لاچینی ساخته است. ترانه گل گلدون من، زیباترین ترانه سیمین است سروده فرهاد شیبانی و ساخته فریبرز لاچینی با تنظیم فریدون شهبازیان .